Als je in Nederland informatie wilt opvragen over alcohol, tabak, drugs en mentale gezondheid dan moet je bij het Trimbos instituut zijn. Dat is al ruim 25 jaar zo, hoe is deze organisatie zo invloedrijk geworden en waar komt de naam vandaan?
Wat is het Trimbos instituut?
Het Trimbos instituut zet zich in voor een mentaal gezonde samenleving waarbij regie over het eigen leven centraal staat en verbondenheid met elkaar van groot belang is. Naast signaleren en onderzoeken worden interventies ontwikkeld om mensen te helpen om van hun verslaving af te komen. Deze organisatie werkt regelmatig samen met (overheids)instellingen en zowel commerciële als ideële organisaties voor uiteenlopende projecten en doelstellingen.
Verschillende vormen van verslaving spelen daarbij altijd een belangrijke rol. Het Trimbos instituut werd opgericht in 1996 als gevolg van een fusie tussen het NcGv (Nederlands centrum Geestelijke volksgezondheid) en het NIAD (Nederlands Instituut voor Alcohol en Drugs). De naam is ontleend aan Kees Trimbos, psychiater en hoogleraar die van 1977 tot 1988 voorzitter was van het NcGv.
Wie is Kees Trimbos?
Hoewel de naamgever al in 1988 is overleden is er tijdens de fusie in 1996 gekozen om de nieuwe organisatie te vernoemen naar psychiater en hoogleraar Kees Trimbos. Eigenlijk had hij een studie tot huisarts gevolgd maar vanwege invaliditeit kon hij dit beroep niet uitvoeren. Zo rolde hij ‘per ongeluk’ in het vak psychiatrie. Sinds 1968 was hij werkzaam als hoogleraar in de preventieve en sociale psychiatrie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, daarnaast was hij ook als zenuwarts actief in de hulpverlening.
Wellicht vanwege zijn achtergrond als huisarts werd hij in de jaren 70 beschouwd als anti-psychiater die pleitte voor een ambulante geestelijke gezondheidszorg. Dit komt erop neer dat hij vond dat opname van mensen met psychische problemen niet altijd nodig was. Hoewel hij in zijn carrière vanuit een Katholiek perspectief een start heeft gemaakt binnen de psychiatrie zou zijn gedachtegoed steeds verder van het Katholicisme komen te liggen. In de jaren 60 zou hij bekendheid vergaren met commentaar op seksuele voorlichting en opvoeding die hij via kanalen als de KRO naar buiten bracht. Hij had een progressieve houding ten opzichte van homoseksualiteit wat hem op een grotere afstand zou plaatsen van de kerk.
Is Trimbos instituut betrouwbaar?
Het Trimbos instituut is onafhankelijk instituut dat samenwerkt als partner met diverse beroepsorganisaties, patient organisaties, ziektekostenverzekeraars en het bedrijfsleven. Als er mogelijk sprake is van belangenverstrengeling dan zijn hiervoor meerdere instrumenten beschikbaar:
- De Interne commissie Publiek Private Samenwerking zal beoordelen of de samenwerking met private partijen met winstoogmerk past bij de uitgangspunten van het Trimbos instituut.
- De Code ter Voorkoming van Oneigenlijke Beïnvloeding door belangenverstrengeling is een instrument waarbij experts die medewerking verlenen aan onderzoek een belangenverklaring indienen om conflicten te voorkomen en evenwicht te waarborgen.
- Bij publicaties en presentaties van medewerkers wordt altijd gevraagd om inzicht in financiering en de belangen van het project. Dit wordt gedaan op basis van een disclosure & acknowledgement pagina bij presentaties en een conflict of interest verklaring bij publicaties.
Het Trimbos instituut is dus onafhankelijk en daarmee niet gebonden aan de overheid of commerciële organisaties. Ze werken wel samen met diverse partners waarbij er onafhankelijke toetsing plaatsvindt en openheid wordt nagestreefd.
Hebben studenten stress?
De werkzaamheden op het gebied van verslaving kunnen niet altijd gebaseerd worden op harde feiten. Met name bij steekproefsgewijs onderzoek kunnen er ‘steken vallen’. Zo was er kritiek op een onderzoek uit 2021 waarin mentale klachten zoals stress werden onderzocht. Dit onderzoek werd uitgevoerd door het RIVM in samenwerking met de GGD en het Trimbos instituut. De resultaten waren zorgwekkend waarbij 2 op 3 studenten aangaf emotioneel uitgeput te zijn, 25 procent had suïcidale neigingen en veel studenten maakten gebruik van verdovende middelen.
Critici gaven echter aan dat slechts een klein deel van de studenten in Nederland waren ondervraagd. Met 11,7 procent aan respondenten zou het trekken van de conclusies niet juist zijn, zeker omdat juist de respondenten waarschijnlijk meer klachten hebben dan studenten die niet participeren aan het onderzoek. Dit geeft aan dat onderzoeksresultaten en opinies vanuit het Trimbos instituut weliswaar onafhankelijk zijn maar mogelijk niet altijd (volledig) juist zijn.
Trimbos en adoptie controverse
Enkele jaren geleden kwam niet zozeer het Trimbos instituut maar vooral de invloed van Kees Trimbos op adoptie in het nieuws. In de jaren 50 en 60 zou hij een visie ontwikkelen ten opzichte van moeders met kinderen waarbij geen sprake was van een traditioneel huishouden. Trimbos was van mening dat kinderen beter in een adoptiegezin konden opgroeien dan met de biologische moeder. Hoewel hij aangaf dat de rol van de moeder ook van belang was heeft zijn theorie geleid tot tienduizenden adopties.
In de jaren 70 zou alleenstaand moederschap juist vaker voorkomen en meer geaccepteerd worden in de maatschappij. Hoewel deze visie losstaat van het Trimbos instituut wordt er op de ‘over ons’ pagina wel een toelichting gegeven op deze controverse. Daarbij worden de acties van die tijd verdedigd en in een andere context geplaatst dan uit de berichtgeving in de media is gebleken. Het instituut heeft echter niet concreet afstand genomen van de praktijken ruim een halve eeuw geleden.
Trimbos instituut en stoppen met roken
Volgens Jellinek, een andere instelling voor verslavingszorg in Nederland, is tabak de op één na grootste verslaving in Nederland. Afhankelijkheid van medicijnen staat met 600.000 personen op de eerste positie, tabak op de tweede plaats met 539.000 personen en alcohol staat met 477.000 personen op de derde plaats. Uiteraard zijn dit schattingen want niet alle verslaafden zijn bekend bij deze organisaties. Het is opvallend dat er veel meer personen in behandeling zijn voor alcohol gerelateerde problemen dan voor medicijnen en roken.
Uit onderzoek is gebleken dat bijna 20 procent van de bevolking dagelijks rookt. Als 20+ sigaretten per dag als verslaving wordt gezien dan zijn ruim een half miljoen volwassenen verslaafd. Als je alle rokers als verslaafd telt dan kom je uit op 2,5 miljoen mensen. Het aantal rokers zonder verslaving is zo goed als nihil want er zijn weinig mensen die wél een sigaret opsteken maar dit zonder problemen kunnen weerstaan. Waarom zou je roken als je niet verslaafd bent?
Het Trimbos instituut geeft aan dat een combinatie van therapie met medicijnen de beste kans op stoppen met roken geeft. Rokers die liever zo min mogelijk medicatie innemen, of reeds andere medicijnen krijgen die mogelijk reageren met anti-roken medicatie, kunnen denken aan alternatieven zoals hypnose. Dit is een methode zonder medicatie of afkickverschijnselen.
Bekijk hier een overzicht van websites om te stoppen met roken
Meer info kun je vinden op Trimbos.nl
